Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ve Türk Ocakları Balıkesir Şubesi’nce Düzenlenen “ Milli Mücadele’nin 100.Yılında Kuva-yı Milliye Şehri BALIKESİR” Başlıklı Uluslararası Sempozyumun Sonuç Bildirisidir.
Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’ni imzalayarak I. Dünya Savaşı’ndan çekildi.Mütareke döneminde başta İstanbul olmak üzere Anadolu ve Trakya’da birbirinden bağımsız olarak, müdafaa-i hukuk anlayışında pek çok dernek kurulmuştu. Böyle bir örgütlenme İzmir’in işgalinden bir gün sonra Balıkesir’de de görüldü. 16 Mayıs 1919’da Okuma Yurdu toplantısından sonra, bir mevlit bahanesiyle 19 Mayıs 1919 tarihinde Alaca Mescit toplantısı Balıkesir’deki örgütlenmenin ilk ciddi adımlarıdır. “Balıkesir Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Hey’eti” adıyla bu oluşum Balıkesir’de dört mahalli kongre toplamış, Hacim Muhittin Çarıklı başkanlığında Alaşehir Kongresi ile örgütlenme bölgesel bir nitelik kazanmıştır.
Bu dönemde halkın her kesiminden insanların katılımıyla ve büyük ölçüde sivil inisiyatif öncülüğünde Balıkesir’de milli bir şahlanışa şahit olundu. Kısa sürede örgütlenerek kongreler toplandı ve kararlar alındı. Ancak bir devlette görülebilecek fonksiyonlar (askere alma, vergi toplama, yasaklar getirme, cepheye giden asker ve subaylara maaş verme, şehit düşenlerin ailelerine ‘hediye’ adı ile tazminat belirleme, siyasi mesajlar gönderme, yurdun kurtuluşunu amaçlama, ülke çapında tam bağımsızlığı öngörme v.s.) uygulanarak kuva-yı milliye cepheleri oluşturuldu.
Batı Anadolu’da genişleyen Yunan işgalinin önünde, Ayvalık’tan başlayıp Bergama, Savaştepe, Soma, Akhisar, Salihli ve Nazilli’ye uzanan cephelerin sevk ve idaresinin şerefi Balıkesir’e aittir. 15 Mayıs 1919 tarihinden başlayarak, İngilizlerin Sevr taslağını Osmanlı Hükümeti’ne kabul ettirmek amacıyla başlattırdıkları 22 Haziran 1920 genel Yunan taarruzu sonucu, Balıkesir’in işgale uğradığı 30 Haziran 1920 tarihine kadar bir yılı aşan bir süre Yunan ilerleyişinin durdurulması şerefi de yine Balıkesir’indir. Bu direniş Ankara’da TBMM Hükümeti’nin toparlanması ve düzenli ordulara geçme çalışmalarına zaman kazandırmıştır. Bunlara ilaveten Balıkesir aynı zamanda Milli Mücadele’de ilk ve son askeri kurşunların atıldığı il olma şerefine de sahiptir. Büyük Taarruz’da Çanakkale Boğazı bölgesi takip harekâtının merkezi de Balıkesir olmuştur. Bu bakımdan Milli Mücadele’de Balıkesir’deki kuva-yı milliye çalışmaları sadece Balıkesir’i ilgilendiren mahalli ölçekli faaliyetler değil, Türkiye genelinde yürütülen mücadelenin zafere ulaşmasında en büyük katkıyı sağlayan faaliyetlerdir.
Balıkesir’de 30 Haziran 1920 günü başlayan Yunan işgali 6 Eylül 1922 tarihine kadar 2 yıl 2 ay 6 gün sürmüştür. İşte, ümitsizliğin ve çaresizliğin hâkim olduğu o karanlık günlerde bile, milletin istiklalini, namus ve şerefini çiğnetmemek için Balıkesir çevresinde oluşturulan Kuva-yı Milliye müfrezeleri, işgalci Yunan kuvvetleriyle kurtuluşa kadar mücadele etmişlerdir. Akıncı Müfrezeleri Reisi sıfatıyla Balıkesir çevresindeki bütün Kuva-yı Milliye birliklerini sevk ve idare eden Demirci Kaymakamı İbrahim Ethem (Akıncı) Bey, Ulus ve Alaçam Dağları’nda iki-üç alay Yunan jandarmasına karşı amansız bir mücadele yürütmüş ve esarete asla boyun eğmemiştir.
Belirtildiği üzere Milli Mücadele’nin zaferle sonuçlanıp Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna giden yolda bu kadar emek ve katkısı olan Balıkesir İstiklal Madalyalı şehir olmayı fazlasıyla hak etmektedir. Başta siyasilerimizin, üniversitelerimizin, belediyelerimizin ve STK’larının bu doğrultuda yoğun çalışmalar yapması gerekmektedir. Özellikle siyasi partilerimize mensup Balıkesir milletvekilleri el ele, omuz omuz omuza vererek Balıkesir’imize hem madalya hem de şerefli bir ön isim vermek için TBMM’de ortak imzalı bir kanun teklifi vermeleri gerekiyor. İnşallah gerçekleştirilenbu sempozyum fitili ateşleyen bir kıvılcım olur. Nitekim bunun ilk semeresi Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde bütün parti üyelerinin oybirliğiyle bu konuda alınan bir kararla sempozyum öncesinde görülmüştür.
19-22 Eylül 2019 tarihlerinde Balıkesir il merkezi Öğretmen Evi’nde gerçekleştirilen bu uluslararası sempozyum yedi değişik ülke ve yurt içinden gelen 150’yi aşkın akademisyen ve araştırmacıların sunumlarıyla fevkalade başarılı bir şekilde sonuçlanmıştır.
Bu sempozyuma katılan bilim insanları tarafından önerilen ortak konuları iki başlıkta toplamak mümkündür:
1-Milli Mücadele’de Balıkesir’de Kuva-yı Milliye’ye öncülük eden tarihi şahsiyetlerin isimlerinin il merkezi ve ilçelerdeki caddelere, bulvarlara, meydanlara, parklara ve önemli tesislere verilerek hatıralarını yaşatıp genç nesillerde tarih bilinci oluşturmak.
2-Türkiye’de Milli Mücadele konulu sempozyumlarda Ulu Türkistan coğrafyası başta olmak üzere diğer Türk beldelerinde geçmişte yürütülen milli uyanış ve mücadeleleri kıyaslayıp özdeşleştirmeye özen göstermek. Bunu sağlamak için de Dış Türklerin yaşadığı ülkelerden, başta soydaş akademisyenler olmak üzere bu konuları çalışan diğer akademisyenleri Türkiye’ye davet ederek bilimsel katkı ve tanışıklığı artırmak konularının son derecede önemli hususlar olduğu tespit edilmiştir.
Bu verimli sempozyumda sunulan bildiri metinleri Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından Bildiri Kitabı olarak basılacaktır. Bu etkinliğin gerçekleşmesinde emeği geçen bütün kişi ve kurumlara sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz. Bu sonucun Balıkesir’imize, ülkemize ve ilim âlemine hayırlı ve faydalı olmasını temenni ediyoruz.
Düzenleme ve Yürütme Kurulu Adına
Prof. Dr. Zeki ÇEVİK